Төслийн ахлах зөвлөх ЯМАШИТА МАМОРУ
Олон хүмүүс надаас "Япон улс ажил хөдөлмөр эрхэлдэггүй, ядуу иргэдээ хэрхэн дэмждэг вэ ” гэж асуудаг. Энэ дугаарт дээрх асуултанд хариулт өгч, дэлгэрэнгүй тайлбарлах болно.
Ядууст чиглэсэн улсын халамжийн бодлогыг тайлбарлахын өмнө Япон улсын үндсэн хуулийн заалтыг эхлээдтанилцуулъя. Үндсэн хуулийн 25-р зүйлийн нэг дэх хэсэгт "Иргэн бүр эрүүл, аюулгүй, соёлт нийгэмд амьжиргааныдоод түвшний орлогоор хангагдах эрхтэй”, хоёр дахь хэсэгт "Төр нь нийгмийн халамж, нийгмийн хамгаалал болооднийтийн эрүүл ахуйг сайжруулахад анхаарал хандуулж ажиллах үүрэгтэй” гэж заасан байдаг. Өөрөөр хэлбэлиргэдийн "эрх”, төрийн "үүрэг”-ийг хуулиндаа тодорхой тусгасан байдаг. Миний ажиллаж буй Японы Эрүүл мэнд, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны хамгийн гол зорилго бол үндсэн хуулинд тусгагдсан ард түмнийхээ өмнөхүлээсэн төрийн үүргийг биелүүлэх явдал юм.
Иргэдийн амьжиргааны доод түвшинг хангах гэдэг нь дан ганц орлогогүй хүнд улсаас бэлэн мөнгө олгоод байхыгхэлэхгүй. Мөн хуулийн 12-р зүйлд "Амьжиргааны доод түвшинээр хангагдах эрх нь ард түмний цуцашгүй хүчинзүтгэлийн үр дүнд үүснэ” гэсэн байдаг. Хүн бүр амьдралаа авч явах, гэр бүлээ тэжээхийн тулд бүх талаар дорбүрнээ хичээхгүйгээр, улсаас бэлэн мөнгө горьдоод суувал юу болох нь ойлгомжтой шүү дээ.
Үндсэн хуулийн дээрх заалтуудад үндэслэн Япон улс дараах дөрвөн чиглэлээр нийгмийн хамгааллын бодлогоохэрэгжүүлдэг.
Нэгт, нийтийн эрүүл ахуй буюу төрөөс иргэдээ бүх төрлийн халдварт өвчнөөс сэргийлэх, цэвэр ус, аюулгүй хоолхүнс хэрэглэх нөхцөлөөр хангадаг.
Хоёрт, нийт иргэдээ нийгмийн даатгалын үйлчилгээнд хамруулдаг. Японд эдийн засаг, нийгмийн чөлөөт зарчимүйлчилдэг. Гэхдээ хэнд ч өвдөх, бэртэж гэмтэх, нас барах зэрэг гэнэтийн эрсдэл тулгарч болно. Ирээдүйд учирчболох аливаа эрсдэлээс сэргийлэх, орлогын наад захын баталгааг хангахын тулд Япон улсад оршин сууж буй нийтиргэд нийгмийн даатгалын шимтгэл төлдөг.
Гуравт, нийгмийн халамжийн тогтолцоогоор дамжуулан тахир дутуу, өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд, өнчин хүүхдүүдзэрэг төрөөс дэмжлэг шаардлагатай зорилтот бүлгүүдэд тусламж үзүүлдэг.
Дөрөвт, амьжиргааны доод түвшинг хангах зорилгоор улсаас орлогогүй, хөрөнгө мөнгөгүй ядууст санхүүгийндэмжлэг буюу халамжийн тэтгэмж олгодог бөгөөд энэ нь иргэдийнхээ амьжиргааны доод түвшинг хангах эцсийнарга хэмжээ болдог.
Доорх зургийг харцгаая. Япон улс үндсэн хуулийн дагуу иргэдийнхээ амьжиргааны доод түвшинг хангахын тулднийгмийн халамжийн тогтолцоог хэрэгжүүлдэг. Тухайн иргэний орлого оршин суух харъяа аймаг, дүүргээстогтоосон амьжиргааны доод түвшинээс бага тохиолдолд дутуу хэсгийг төрөөс халамжийн тэтгэмж олгодог. Энэтөрлийн тэтгэмж авагчид шимтгэл төлөхөөс чөлөөлөгдөх ба шаардлагатай эрүүл мэндийн үйлчилгээ авсантохиолдолд эмчилгээний зардлыг зуун хувь төр даадаг.
Гэхдээ нийгмийн халамжийн тэтгэмж авахад хэд хэдэн шалгуур бий. Халамжид багтахын тулд орлогоос гадна үлхөдлөх хөрөнгө, автомашин, хадгаламж зэрэг хувийн өмчтэй эсэхийг маш нарийн шалгадаг. Хувьдаа машинтай, тодорхой хэмжээний хадгаламжтай мөртлөө халамжийн мөнгө авах нь юу ч үгүй ядуу хүнтэй харьцуулахад тэгш бусшүү дээ. Тэтгэмжийн санхүүгийн эх үүсвэр нь татварын орлого байдаг тул татвар төлөгчдийн санаа бодлыг ч тусгахшаардлагатай байдаг. Түүнчлэн тухайн хүний ойрын хамаатан саданг сайтар судлаад, хэрэв амьдралынболомжтой хамаатан байгаад, асрамжиндаа авах боломжтой бол халамжийн тэтгэмж олгодоггүй. Мөн, эдгээрхүмүүст ажилд орох зааварчилгаа өгч, бие даан амьдрах чадварыг дэмжиж туслалцаа үзүүлдэг.
Одоогоор нийгмийн халамжийн тэтгэмж авдаг айл өрхийн тоо нийт өрхийн 1.7 хувийг эзэлж байна. Япон улс иргэдээ орлогын наад захын баталгаагаар хангадаг ч, нөгөө талаар тэдний бие даан амьдрах чадварыг дэмжсэнээр халамжийн тэтгэмжинд хэт туйлшрахаас сэргийлдэг.
Эх сурвалж: "Зууны мэдээ” сонин
